Mendan ba’zan so’rashadi, albatta, Alloh bizdan 100 foiz itoat qilishni talab qiladimi? Bu haqda bahslashsa bo’ladi, lekin oxir-oqibat javobni biz emas, Allohning o’zi beradi. Men Tavrotdagi oyatlarni tanladim, ular qonunga qanchalik rioya qilishimiz kerakligi haqida gapiradi. Mana ular. Ushbu oyatlarning soni va ularning o’ziga xosligiga e’tibor bering. Ularda ko’plab iboralar mavjud, masalan, “jiddiylik bilan bajar”, “barcha amrlarni”, “chin qalbing bilan”, “har doim buni”, “hamma narsada”, “barcha farmonlar”, “buni vaqti” har doim”, “barcha so’zlar “,” hammani tinglang.
Keyingi payg’ambarlardan ham 100 foiz itoat talab qilingan. Iso Masih (a.s.) Injilda aytdilar :
17 Meni, Tavrot yoki paygʻambarlarning bitiklarini bekor qilgani kelgan, deb oʻylamanglar. Men bekor qilgani emas, balki bajo keltirgani keldim. 18 Sizga chinini aytayin: yeru osmon yoʻq boʻlib ketishi mumkin. Ammo Tavrotdagi na bir harf, na bir nuqta oʻchadi. Unda yozilgan hamma narsa amalga oshadi. 19 Shu bois kim bu amrlarning eng kichigiga ham rioya qilmay, uni boshqalarga buzib oʻrgatsa, Osmon Shohligida eng kichik boʻladi. Lekin kim bu amrlarni bajarib, boshqalarga oʻrgatsa, Osmon Shohligida buyuk boʻladi.
Matto 5:17:19
Muhammad (s.a.v.)paygambar bir hadislarida: Abdulloh ibn Umar raziyallohu anhu rivoyat qiladilar: “Bir guruh yahudiylar kelib, Rasululloh sallallohu alayhi vasallamni Qaffga taklif qilishdi va: “ Bizning qavmimizdan bo”lgan Abdulqosim bir ayol bilan zino qilgan ekan, ularga hukm qiling”, dedilar. Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga yostiq qo‘yishdi, u yostiq ustiga o‘tirib: “Tavrotni keltiring”, dedilar. Unga berilgach, ostidan yostiqni olib, ustiga Tavrotni qo’ydi va: «Men senga va seni nozil qilgan Zotga ishonaman», dedi
Sunan Abu Dovud , 38-kitob, 4434-son
Albatta bu tushunarli. Alloh o’zi yashaydigan jannatni tayyorlaydi; u mukammal va muqaddas joy. U erda na politsiya, na qo’shinlar, na qal’alar bo’ladi – bugungi kunda biz o’zimizni boshqa odamlarning gunohlaridan himoya qilish uchun foydalanadigan hech narsa yo’q. Shuning uchun bu haqiqiy jannat bo’ladi. Ammo bu joy faqat mukammal odamlar bo’lsa, mukammal bo’ladi. “Barcha amrlarni”, “har doim”, “butun qalbim bilan”, “har doim”bajo keltiradiganlar.
Tavrotda Qonunga qanchalik itoat qilishimiz kerakligi haqida shunday deyilgan.
Табриклайман! Сиз қиёмат кунидан қўрқмаслигингиз, хотиржам бўлишингиз мумкин, чунки Қонунда ёзилган барча амрларни бажариб келяпсиз ва Аллоҳ олдида солиҳсиз. Шахсан мен Қонунда ёзилган барча амрларни битта қолдирмай бажарган биронта одамни билмайман, шунинг учун буни катта ютуқ деб ҳисоблайман. Бироқ бу билан кифояланиб қолманг! Гап шундаки, сиз бутун умр мана шу тўғри йўлда юришда давом этишингиз керак.
Юқорида айтиб ўтганимдек, Ўнта амр бекор қилинмаган, чунки улар Худога мақбул ҳаётнинг асосий тамойиллари ҳисобланади — ягона Худога сажда қилиш, никоҳда вафодор бўлиш, ўғирлик қилмаслик, ростгўй бўлиш ва шу каби яхши амалларни қилишга чақиради. Сўнгги пайғамбарлар бу амрларнинг моҳиятини батафсил баён қилишган. Масалан, Исо ал-Масиҳ (алайҳиссалом) Инжилда Ўнта амрни бажариш ҳақида ўргатар экан, Ўз таълимотида фарзийлар мазҳабига мансуб бўлган яҳудийларни тилга олади. У пайтда фарзийлар қонун муаллимлари ҳисобланар эди. Бугунги кунда уларни дин борасидаги масалаларни яхши тушунадиган илоҳиётшуносларга таққослаш мумкин.
Исо ал-Масиҳ (алайҳиссалом) нинг Ўнта амр ҳақида айтганлари
“Сизларга айтиб қўяй: агар сизларнинг солиҳлигингиз Таврот тафсирчилари ва фарзийларнинг солиҳлигидан устун келмаса, сизлар ҳеч қачон Осмон Шоҳлигига киролмайсизлар.”
Қотиллик
“Аждодларимизга шундай айтилганини эшитгансизлар: «Қотиллик қилма. Қотиллик қилган одам ҳукм қилинади.» Лекин Мен сизларга айтаман: ўз яқинидан ҳатто ғазабланган одам ҳам ҳукм қилинади. Яқинини ҳақоратлаган одам олий маҳкамада жавоб беради. Яқинига: «Аҳмоқсан» деган одам эса, дўзах оловига ташланади.
Шундай экан, сиз эҳсонингизни қурбонгоҳга олиб келганингизда, яқинингиз нимадандир сиздан хафа эканлиги ёдингизга тушса, эҳсонингизни қурбонгоҳ олдида қолдиринг. Биринчи навбатда бориб, яқинингиз билан ярашинг, кейин келиб, эҳсонингизни назр қилинг. Биров сизни айблаб қозихонага олиб борса, вақтни бой бермай, йўлдаёқ айбловчингиз билан келишиб олинг. Акс ҳолда, айбловчингиз сизни қози олдига олиб боради, қози эса сизни миршабга топширади. Сизни зиндонга ташлашади. Сизларга чинини айтай: охирги тийинингизни тўламагунингизча, у ердан чиқолмайсиз.”
Зино
«Зино қилма», — деб айтилганини ҳам эшитгансизлар. Лекин Мен сизларга айтаман: агар сиз аёлга шаҳват билан қарасангиз, хаёлингизда у билан зино қилган бўласиз. Борди–ю, ўнг кўзингиз гуноҳ қилишингизга сабабчи бўлса, уни ўйиб олиб, улоқтириб юборинг. Бутун баданингиз дўзахга ташлангандан кўра, аъзоларингиздан биттаси йўқ бўлгани сиз учун яхшироқдир. Агар ўнг қўлингиз гуноҳ қилишингизга сабабчи бўлса, уни кесиб ташлаб, улоқтириб юборинг. Бутун баданингиз дўзахга йўлиққандан кўра, аъзоларингиздан биттаси йўқ бўлгани сиз учун яхшироқдир.
Мат. 5:20-30
Бундан ташқари, Исо ал-Масиҳнинг ҳаворийлари ва Унинг ортидан эргашган бошқа шогирдлар бутпарастлик ҳақида ваъз қилишган ва бу шунчаки тошга сажда қилиш эмас, балки Аллоҳ билан бир қаторда бошқа нарсаларга сажда қилиш билан баробарлигини ўргатишган. Пулни Аллоҳдан устун қўйиш бунга бир мисол бўла олади. Шунинг учун ҳам, ўзингиз сезгандай, улар пулпарастликни бутга сажда қилиш билан баробар дейишган. Ҳақиқатан ҳам пулга кўнгил қўйган одам пулни, молу-давлатни Худога тенг қилган бўлади.
Шундай экан, сизда башарга хос неки бўлса, уни ўзингиздан соқит қилинг: фаҳш–зино, ҳаром–ҳаришлик, ахлоқий бузуқлик, ғаламислик, бутпарастлик, очкўзлик ва ҳоказо илларлардан йироқ юринг. Бундай ишларни қилувчиларнинг бошига Худонинг қаҳр-ғазаби тушади. Орангизда беадаблик, ножўя сўзлару қўпол ҳазиллар ҳам бўлмасин, чунки бундай қилиқлар сизларга тўғри келмайди. Яхшиси, Худога шукур қилинглар. Шуни билиб қўйингларки, ҳеч бир фаҳшбоз, ифлос ёки хасису очкўз инсон Масиҳнинг ва Худонинг Шоҳлигидан баҳраманд бўлмайди, чунки айтиб ўтилганларнинг ҳаммаси бутпарастлик билан тенгдир. Ўшандай гуноҳларни қилишга баҳона излаганлар сизларни қуруқ гаплар билан алдамасин, чунки Худонинг қаҳр–ғазаби Унга итоатсиз бандаларнинг бошига тушади
Кол. 3:5-6 ва Эфс. 5:4-6
Ўнта амрга берилган бундай тафсиф бизга нафақат амрларни бажариш билан боғлиқ ташқи амалларни, балки Аллоҳнинг Ўзигагина аён бўлган, бизни ич-ичимиздан ғайратлантирувчи омилни ҳам кўришга ёрдам беради. Юқорида айтилган нарсаларни ҳисобга оладиган бўлсак, Қонунга тўлиқ риоя қилиб яшаш янада қийинлашади.
Яна бир даъфа ўйлаб кўриб айтинг-чи, сиз ҳақиқатан ҳам Қонунда ёзилган амрларни битта қолдирмай бажара оляпсизми? Фикрингиздан қайтишга ҳали кеч эмас. Борди-ю, барча амрларни бажараётганингизга ишончингиз комил бўлса, унда сизга Инжил керак эмас. Аллоҳнинг Аломатларини ўрганиш ёки Инжилни тушунишга уринишингизга ҳам ҳожат йўқ. Инжил Қонунни бажара олмайдиганларгагина берилган, уни бажо келтира оладиганларга эмас. Исо ал-Масиҳ бу ҳақда шундай дейди:
Бир оздан кейин Исо Маттонинг уйида меҳмон бўлди. Кўп солиқчилар ва гуноҳкорлар келиб, Исо ва Унинг шогирдлари билан бирга дастурхон атрофига ўтирдилар. Фарзийлар буни кўриб, Исонинг шогирдларидан: “Нега Устозингиз солиқчилару гуноҳкорлар билан бирга еб–ичиб ўтирибди?” — деб сўрадилар. Исо бу гапни эшитиб, уларга шундай жавоб берди: “Соғлар эмас, хасталар табибга муҳтождир. Боринглар–да, Тавротдаги: “Мен қурбонликни эмас, раҳм–шафқатни истайман” деган сўзларнинг маъносини ўрганиб келинглар. Ахир, Мен солиҳларни эмас, гуноҳкорларни тавбага чақиргани келганман”.
Мат. 9:10-13
Худо ҳақи мен кечиринг, лекин ёмон хабарни етказишим керак. Дарҳақиқат, бу сизнинг (ва менинг, чунки менда ҳам худди шундай муаммо бор) солиҳликдан маҳрум эканингизни англатади. Солиҳлик муҳим омил, чунки жаннатга киришнинг ягона шарти, Худо Шоҳлигининг асоси бўлади. Жаннат бир-биримизга бўлган муносабатимиз (ёлғон гапирмаслик, ўғрилик, қотиллик қилмаслик, бутларга сиғинмаслик ва ҳоказо) ва Аллоҳга бўлган эҳтиромимиз маҳсулидир. Шу боисдан ҳам Довуд Забур китобида Худонинг муқаддас Шоҳлигига солиҳ кишиларгина кира олишини айтади. Фақат солиҳлар Муқаддас Шоҳликка киради, шунин учун ҳам бу маскан жаннат (муқаддас тоғ) деб юритилади.
Эй Эгам, ким яшайди Сенинг масканингда?
Ким макон топади Сенинг муқаддас тоғингда?
Тўғри юриб, тўғри иш қилганлар яшайди,
Юракдан ҳақ гапни айтганлар яшайди.
Бошқаларга бўҳтон қилмаганлар яшайди,
Дўстларига ёмонлик қилмаганлар яшайди,
Қўшниларини ҳақорат қилмаганлар яшайди.
Разил кимсалардан нафратланганлар яшайди,
Эй Эгам, Сендан қўрққанларни иззатлаганлар яшайди,
Ўзига зарар бўлса ҳам, аҳдида турганлар яшайди.
Қарз бериб судхўрлик қилмаганлар яшайди.
Айбсизга қарши гувоҳлик бериш учун пора
олмаганлар яшайди.
Буларни қилганлар тинч–омон бўлади.
Забур 14:1-5
Гуноҳ ўзи нима?
Биз доим ҳам юқоридаги оятлар ўргатганидек ўзимизни тута олмаймиз, бу демакки, Худонинг амрларини кўпинча бажармаймиз, яъни гуноҳ қиламиз. Гуноҳ ўзи нима? Эски Аҳдда Тавротдан кейин келадиган китобда ажойиб образ келтирилади ва у бизга гуноҳнинг нима эканини жуда аниқ кўрсатиб беради. Яъни шундай оятни топамиз:
Буларнинг орасида етти юз нафар чапақай аскар бор эди. Уларнинг ҳаммаси моҳир мерган эди. Уларга бир тола сочни нишон қилиб қўйган тақдирда ҳам палахмондан тош отиб, мўлжалга бехато теккизишарди.
Ҳак. 20:16
Бу ерда чапақай аскарлар ҳақида ўқиймиз. Уларнинг палахмондан тош отиб, мўлжалга бехато теккизганлари эътироф этилади. Таврот ва Эски Аҳд пайғамбарлар томонидан қадимги иброний тилида ёзилган. Бу ерда “мўлжалга бехато теккизмоқ” деб таржима қилинган ибронийча ибора יַחֲטִֽא (хо-то) деб юритилади. Худди ўша ибронийча ибора Тавротда гуноҳ дебтаржима қилинади. Масалан, Юсуф ҳақидаги ҳикояда биз бу иборанинг “гуноҳ” деб таржима қилинганини кўришимиз мумкин. У ерда Юсуфнинг Мисрга қул қилиб олиб кетилгач, Пўтифарнинг хотини уни зинога ундагани ва у гуноҳ қилишдан бош тортгани ҳақида айтилади (Қуръонда бу ҳикоя (12) Юсуф сураси 22-29 оятларда келтирилган). Юсуф Пўтифарнинг хотинига шундай деган:
“Бу хонадонда ҳеч ким мендан катта эмас. Сиздан бошқа бирор нарсани мендан аямади. Чунки сиз унинг хотинисиз. Қандай қилиб мен шу қадар қабиҳлик қилиб, Худога қарши гуноҳ қиламан?!”
Ибт. 39:9
Тавротда Ўнта амрдан кейин шундай дейилади:
Қўрқманглар! — деди Мусо халққа. — Худо фақат сизларни синаш учун, Ундан қўрқиб, гуноҳ қилмаслигингиз учун келган.
Чқш. 20:20
Иккала парчада ҳам гуноҳ маъносини берадиган ибронийча יַחֲטִֽא деган сўз ишлатилади. Яъни одамлар бир-бири билан қандай муносабатда бўлиши кераклиги ҳақида сўз борганда, худди ўша — мўлжалга уришда “адашган” аскарларни англатувчи сўз ишлатилади. Аллоҳ бу ерда бизга гуноҳнинг моҳиятини тушунишимиз учун ажойиб образни келтиради. Аскар тошни олиб, палахмон билан нишонга отади. Агар хато отса, мўлжалга теккиза олмайди. Худди шунингдек, Аллоҳ ҳам бизни маълум бир мақсад билан, яъни бизни севгани боис Унга сажда қилишимиз учун яратган. “Гуноҳ қилмоқ” – хато отмоқ, ҳаётимиздан кўзланган мўлжалда адашмоқ маъносини беради. Қонунда ёзилган амрларни бажармаганимизда биз мана шундай аҳволга тушамиз — Аллоҳ берган мўлжалда адашган, хато отган бўламиз.
Тавротга кўра ўлим гуноҳнинг оқибатидир
Хато отиш, мўлжалга теккиза олмасликнинг оқибатлари нима бўлди? Биринчи оқибатга Одам Атонинг Аломатидаёқ ишора қилинади. Одам Ато илоҳий амрни бузди (фақат бир марта!) ва Аллоҳ уни ўлимга гирифтор қилди. Бошқача қилиб айтганда, энди Одам Атонинг ўлиши муқаррар бўлди. Ҳикоя “Нуҳ Аломати”да давом этади. Аллоҳ одамзодни ҳукм қилди ва Тўфон сувлари орқали ўлимга маҳкум этди. Кейинги босқич — Лутнинг Аломати бўлиб, бу гал ҳам гуноҳнинг эвази ўлим бўлди. Иброҳимнинг ўғли қурбонгоҳда ўлиши керак эди. Фисиҳ байрами арафасида Мисрга келган ўнинчи фалокат оқибатида барча тўнғич эркаклар нобуд бўлди. Аллоҳнинг Мусо (алайҳиссалом) га айтган сўзларида ҳам худди шу модел такрорланганини кўрамиз. Кўриб турганимиздек, тош лавҳаларга Ўнта амрни ёзишдан олдин Аллоҳ шундай кўрсатма беради:
Эгамиз деди:
— Бор, бугун ва эртага халқ поклансин, кийимларини ювсин. Шундай қилиб, эртадан кейинги кунга тайёр бўлишсин. Ўша куни Мен, Эгангиз, Синай тоғига тушаман. Жамики халқ Мени ўша ерда кўради. Тоғ атрофига чегара қилиб қўй, токи халқ чегарани босиб ўтмасин. Халққа айт: “Тоққа чиқманглар, тоғнинг яқинига ҳам бора кўрманглар. Агар бирортаси тоққа қадам қўйса, ўшанинг жазоси ўлимдир.
Чқш. 19:10-12
Тавротнинг бошидан охиригача бир хил манзарани кўрамиз. Исроил халқи Аллоҳ берган амрларни тўлиқ бажара олмаган (гуноҳ қилган) бўлса-да, Худонинг ҳузурида туришга ҳаддилари сиғди. Ўйламай иш тутганининг оқибатини тушунганларидан кейин уларни қандай қўрқув босганига эътибор беринг.
Исроил халқи эса Мусога фарёд қилди:
— Шўримиз қуриди! Кунимиз битди! Эгамизнинг Муқаддас чодирига яқин
борганлар нобуд бўлишади. Биз ҳаммамиз қирилиб кетамиз!
Саҳ. 17:12-13
Ҳорун (алайҳиссалом) нинг ўғиллари бўлган. Улар худди шу тарзда, яъни Энг муқаддас хонага гуноҳ билан кириб келганлари оқибатида нобуд бўлган эди.
Ҳоруннинг икки ўғли Эгамиз амр этмаган бегона оловни олиб келиб, нобуд бўлганларидан сўнг, Эгамиз Мусога гапириб, шундай деди: “Аканг Ҳорунга айт, у ички парда орқасидаги Энг муқаддас хонага хоҳлаган пайтида кирмасин. У ердаги Аҳд сандиғининг қопқоғи олдига бормасин. Акс ҳолда, у нобуд бўлади. Зотан, Мен ўша қопқоқ устида булут орасида зоҳир бўламан.”
Лев. 16:1-2
Ҳорун (алайҳиссалом) га Энг муқаддас хонага қандай кириш лозимлиги борасида аниқ кўрсатмалар берилган эди. Аллоҳ руҳонийларга шундай кўрсатма берган:
… барча руҳонийлик хизматини фақат сен ўғилларинг билан бажар. Руҳонийликни Мен сизларга ҳадя қилиб бердим. Муқаддас буюмлар олдига келган бошқа ҳар қандай одамнинг жазоси ўлимдир.”
Саҳ. 18:7
Орадан вақт ўтиб Мусо (алайҳиссалом) нинг олдига қизлар келиб, уларга ҳам ер мулк қилиб берилишини сўрашади. Уларнинг ака-укалари йўқ эди, отаси нима сабабдан оламдан ўтган?
Отамиз саҳрода вафот этди. У Эгамизга қарши йиғилган Кўрахнинг тўдасига шерик бўлмаган, ўз гуноҳи туфайли оламдан ўтди. Отамизнинг ўғли йўқ.
Саҳ. 27:3
Бу ерда Таврот китобининг охирида хулоса қилиб келтирилган ўзаро боғлиқликни кўришимиз мумкин. Бу шундай сўзлар билан ифода этилади:
… Ҳар ким ўз гуноҳи учун ўзи ўлим жазосини олсин.
Қонунлар 24:16
Аллоҳ Исроил халқига (ва бизга) гуноҳнинг эвази — ўлим эканини кўрсатди.
Аллоҳнинг инояти
Лекин Аллоҳ раҳм-шавқатли, иноятлидир. Аллоҳнинг иноятини кўра оляпмизми? Ўзимиз учун керакли сабоқларни олишимиз мумкинми? Ҳа! Албатта! Биз — гуноҳ қилган ва солиҳликка эга бўлмаганлар учун Қодир Тангрининг иноятини кўра билиш жуда муҳим. Бунга қадар иноятга ишора қилган бир нечта Аломатни санаб ўтдик. Энди эса иноятнинг энг ёрқин аломатларига эътибор қаратамиз — Ҳорун Аломати – битта ғунажин ва иккита эчки.